Mikrobiota jelitowa odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu osi mikrobiota-jelito-mózg. Wpływa bowiem na zdrowie psychiczne poprzez regulację neuroprzekaźnika , funkcji immunologicznych oraz integralności bariery jelitowej. Zaburzenia w składzie mikrobioty jelitowej (dysbioza) przyczyniają się do rozwoju depresji, lęku oraz zaburzeń odżywiania, modyfikując metabolizm serotoniny, dopaminy.
Oś jelito mózg to dynamiczny system dwukierunkowej komunikacji między jelitami a ośrodkowym układem nerwowym. Blisko 90% informacji w tej osi przekazywana jest z jelit do mózgu, co umożliwia precyzyjne monitorowanie stanu przewodu pokarmowego I dostosowanie odpowiedzi neurofizjologicznych do zachodzących zmian. Mikrobiota jelitowa to złożony ekosystem mikroorganizmów zasiedlających przewód pokarmowy , wśród których dominują bakterie Firmicutes i Bacteroidetes. Poza nimi mikrobiom stanowią wirusy , archeony, grzyby i pierwotniaki. Mikroorganizmy jelitowe wspomagają trawienie i wchłanianie składników odżywczych i mineralnych , uczestniczą w systemie witamin aminokwasów, enzymów oraz krótko łańcuchowych kwasów tłuszczowych , które są źródłem energii dla komórek nabłonka jelitowego. Wykazują działanie przeciwzapalne i wspierają integralność bariery jelitowej.
Każdy człowiek posiada swój unikalny ekosystem mikroorganizmów przeciw swoisty mikrobiologiczny odcisk palca jednak jego skład zmienia się dynamicznie w ciągu życia pod wpływem wielu czynników środowiskowych i biologicznych skład i różnorodność są kształtowane już od momentu narodzin. Pierwsze lata dziecka to czas intensywnej kolonizacji jelit, przede wszystkim przez bakterie rodzaju bifidobacterium a ogromne znaczenie mają sposób porodu i rodzaj karmienia we wczesnym okresie życia, w kolejnych latach decydujące okazują się dieta, tryb życia, ekspozycja na stres, kontakt z przyrodą, stosowanie leków oraz Ogólny stan zdrowia i wiek. Mikrobiota jelitowa, wraz z komórkami nabłonka, układem krwionośnym, chłonnym, jelitowym układem nerwowym oraz tkanką limfatyczną związaną z błoną śluzową współtworzy barierę jelitową . Wpływ mikrobioty jelitowej na mózg odpowiada za selektywne przepuszczanie substancji , Umożliwia wchłanianie korzystnych związków i zatrzymanie patogeny oraz antygeny, zapobiegając ich kontaktowi z układem immunologicznym.
Wpływ mikrobioty jelitowej na mózg
W ostatnich latach mikrobiota jelitowa zyskała status jednego z kluczowych regulatorów funkcjonowania OUN. Jej rola nie ogranicza się wyłącznie do wspierania procesów trawiennych, lecz obejmuje także modulowanie neuroprzekaźnictwa, regulacje odpowiedzi immunologicznej oraz wpływ na zachowanie i procesy poznawcze. Badania prowadzone po 2020 roku coraz wyraźniej ukazują, że oś jelito mózg funkcjonuje jako złożony, dwukierunkowy system komunikacyjny, w którym bakterie jelitowe i ich metabolity oddziałują na struktury mózgu poprzez mechanizmy neuroendokrynnych immunologiczne i neuronalne.
Dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie równowagi mikrobioty, wiąże się z osłabieniem integralności bariery jelitowej i zwiększoną przepuszczalnością nabłonka. W konsekwencji do krążenia ogólnoustrojowego przedostają się komponenty bakteryjne takie jak lipo polisacharydy , cząsteczki o silnych właściwościach prozapalnych . Może ona aktywować komórki układu odpornościowego i doprowadzić do wzrostu stężenia cytokin prozapalnych, które oddziałują na struktury mózgu zaangażowane w regulację emocji w tym ciało migdałowate. Dochodzi wtedy do nasilenia objawów depresyjnych. Rozwojowi dysbiozy sprzyjają liczne czynniki środowiskowe, w tym przewlekły stres, stosowanie substancji psychoaktywnych oraz nieprawidłowy sposób odżywiania. Objawy związane z tym zaburzeniem obejmują najczęściej dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego , takie jak wzdęcia, biegunki czy zaparcia. Na szczególną uwagę zasługuje dieta charakterystyczna dla krajów wysoko uprzemysłowionych , bogata w żywność wysoko przetworzoną, kwasy tłuszczowe nasycone, cukry proste oraz syntetyczne dodatki– w sposób istotny zaburzające równowagę mikrobioty jelit. Coraz więcej badań wskazuje również na istnienie innych, mniej oczywistych czynników zakłócających funkcjonowanie mikrobioty jelitowej. Mogą to być między innymi zaburzenia rytmu dobowego p zanieczyszczenia środowiskowe, a także długotrwała ekspozycja na stres psychiczny .
Zapraszamy na konsultacje Dietoterapeutyczno-Psychodietetyczną 😉